“Mensen zijn zoveel productiever en gelukkiger als ze werken in een gezonde omgeving.”
- Gerjan van den Dolder - Natuurlijk Bouwadvies en Bouwcenter Concordia
Interview met Gerjan van den Dolder
“Gezonder bouwen is niet ingewikkeld of heel anders, het kan gewoon”
Gerjan van den Dolder keek vroeger bij zijn opa en oma altijd naar een programma op de BBC waarin huizen werden gebouwd met natuurlijke materialen zoals cellulose en stro. Zijn interesse in het bouwen met natuurlijke materialen was daarmee gewekt en ging ook nooit meer weg. Bij Bouwcenter Concordia is hij het aanspreekpunt voor biobased en bio-ecologisch bouwen. Hij merkt dat de interesse in bouwen met natuurlijke materialen sterk groeit. “Heel veel studies hebben aangetoond dat natuurlijke materialen bijdragen aan een gezond binnenklimaat. En de overstap naar natuurlijke materialen is niet moeilijk, dat kun je vandaag nog doen.”
Als je bedenkt dat we tegenwoordig 90% van onze tijd binnen doorbrengen, dan kun je meteen concluderen dat een gezond binnenklimaat in woningen en gebouwen heel belangrijk is. De keuze voor bouwmaterialen speelt daarin een cruciale rol, weet Gerjan.
“Ik gebruik altijd de metafoor dat als je je slecht voelt, je de natuur ingaat om je beter te voelen. Je gaat dan niet in een plastic granulaatbad liggen. We zijn als mensen onderdeel van de natuur. De natuur doet ons goed. Toch is de plek waar we het meeste zijn, onze woon- en werkomgeving, het minst natuurlijk.”
Steeds grotere bewustwording
Gelukkig begint dat wel te veranderen, merkt Gerjan. “De bewustwording van het belang van gezondheid en het gebruik van natuurlijke materialen groeit. Mensen willen zich erin verdiepen en voor leveranciers wordt het aanbieden van natuurlijke materialen steeds gewoner. Voorheen was het een nichemarkt, nu kun je bij elke groothandel materialen zoals houtvezel, cellulose en hennep krijgen. Belangrijk argument is vaak ook de verwerking. Glaswol jeukt heel erg, daar heb je geen last van bij hennep of cellulose.”
Gewoon beginnen
De aandacht voor gezond bouwen met gebruik van natuurlijke materialen groeit dus. “De businesscases zijn inmiddels ook goed doorontwikkeld. Toch vind ik wel dat er nog vooral veel wordt gepraat. Terwijl het gewoon gaan doen niet ingewikkeld is. Start bijvoorbeeld eens met het vervangen van glaswol door stro of cellulose. Gebruik voor je kierdichting eens schapenwol. Of vervang je traditionele muurverf door minerale dampopen muurverf. De verwerking is voor de schilder niet anders en de prijs-kwaliteit is hetzelfde.”
Circulair, biobased, ecologisch, wat is het verschil?
In de branche worden vaak in één adem de termen circulair, biobased en ecologisch gebruikt. Materialen die circulair zijn, zijn echter niet per definitie biobased of ecologisch. En biobased materialen zijn niet per definitie circulair of ecologisch. Wat is nou het verschil? Gerjan: “Ik hanteer de definitie dat biobased producten voor minimaal 70% uit natuurlijke materialen bestaan. Ecologische producten, zoals stro of schapenwol, zijn 100% natuurlijk. Een biobased isolatiemateriaal kan bijvoorbeeld lijm bevatten om het een vast karakter te geven. Dat maakt het direct ook niet circulair, omdat het niet losmaakbaar is. Circulaire producten of materialen zijn composteerbaar, voeding voor iets anders of kunnen in de kringloop blijven via zo hoogwaardig mogelijk hergebruik.
Realistische aanpak
Gerjan is voor een realistische aanpak als het gaat om de verandering waar de bouw nu in zit. “Ik heb zelf 8 jaar op de bouw gewerkt. Twee jaar als timmerman en zes jaar als schilder. Ik weet dat als de theorie iets zegt, dat nog niet automatisch betekent dat het in de praktijk ook haalbaar is. Het is belangrijk dat die twee samenkomen. Daarom ga ik ook nog af en toe ‘op stage’ bij aannemers en help ik om producten of materialen toe te passen. Daar leer ik zelf weer van en het helpt aannemers om eventuele koudwatervrees te overwinnen.”
Stap voor stap veranderen
Het realisme zit wat Gerjan betreft ook in een stap-voor-stap aanpak. “Probeer te vergroenen waar dat nu al kan. Maak het je eigen. Maak het in je werkwijze normaal. Dat kan nu al. Zet tegelijkertijd een stip op de horizon waar je naartoe wil, want zonder doel komt niemand in beweging. Bijvoorbeeld: over 2 jaar gebruiken we deze materialen niet meer, over 5 jaar deze niet meer.”
“En alhoewel ik groot voorstander ben van het gebruik van natuurlijke materialen, realiseer ik me ook dat we soms niet zonder glaswol, steenwol of PIR of EPS kunnen. We kunnen niet alles vervangen. Begin daarom waar het kan. Van een materiaal als PUR is al uitgebreid bewezen dat mensen er hoofdpijn van krijgen. Dat bij het inspuiten ervan allerlei giftige dampen worden uitgestoten. Daarmee stoppen is een goede start.”
Gezondheid meetbaar maken
Gerjan leerde via de Masterclass Bouwbiologie Han Vrijmoed kennen. “Ik ben sinds april naast mijn werk voor Concordia een eigen adviesbureau begonnen voor bouwen met natuurlijke materialen. Han en ik kwamen elkaar meteen op het eerste project ook al tegen.”
“Ik vind het heel mooi dat Han het keurmerk Gezonde Woning Keur heeft geïntroduceerd in Nederland. Meten is belangrijk, het maakt het effect van materialen zichtbaar. Ook in bestaande woningen. Vaak komen mensen er pas na een paar jaar achter dat hun klachten iets met de woning te maken kunnen hebben. Jeuk, prikkelende ogen, hooikoorts, astma. Het is dus goed dat Gezonde Woning Keur er nu is. Dat het belang van gezonde woningen zichtbaarder wordt.”
“Én gezonde kantoren natuurlijk. Want ik zou het vastgoedeigenaren ook zeker aanraden om metingen te laten doen. Mensen zijn zoveel productiever en gelukkiger als ze werken in een gezonde omgeving.”